Rủi ro và trách nhiệm pháp lý khi làm kế toán trưởng

Kế toán trưởng là chức danh chịu trách nhiệm toàn bộ các hoạt động kế toán tại doanh nghiệp. Theo luật kế toán 2015 có quy định rõ về quyền và trách nhiệm của kế toán trưởng. Vậy kế toán trưởng chịu trách nhiệm pháp lý về hành vi sai sót? Hay các rủi ro gặp phải khi làm kế toán trưởng là gì?

1. Rủi ro về trách nhiệm pháp lý

Trong khoản 1 điều 55 luật kế toán 2015 (số 88/2015/QH13) quy định trách nhiệm của kế toán trưởng như sau:

“1. Kế toán trưởng có trách nhiệm sau đây:

a) Thực hiện các quy định của pháp luật về kế toán, tài chính trong đơn vị kế toán;

b) Tổ chức điều hành bộ máy kế toán theo quy định của Luật này;

c) Lập báo cáo tài chính tuân thủ chế độ kế toán và chuẩn mực kế toán.”

Như vậy, nếu kế toán trưởng có hành vi vi phạm quy định luật kế toán thì sẽ phải chịu trách nhiệm pháp lý theo tính chất và mức độ vi phạm. Kế toán trưởng có thể bị xử phạt hành chính hoặc chịu trách nhiệm hình sự với các hành vi vi phạm của mình.

Ví dụ: Công an tỉnh Sơn La, ngày 01/07/2025, đã tiến hành bắt tạm giam đối với chị Vũ Thị Thúy (sinh năm 1985, trú tại xã Sông Mã, tỉnh Sơn La; đảm nhiệm vị trí kế toán trưởng Trung tâm Y tế khu vực Sốp Cộp, Sơn La) về tội tham ô tài sản. Theo điều tra thì chị Thúy có hành vi lợi dụng chức vụ chiếm đoạt tài sản bằng cách lập khống chứng từ, sổ sách kế toán mua sắm thiết bị, hàng hóa nhằm chiếm đoạt tiền ngân sách nhà nước 500 triệu đồng để chi tiêu cho cá nhân. Theo quy định của pháp luật thì hành vi này của chị Thúy phải chịu trách nhiệm hình sự với mức phạt từ 2 – 7 năm tù. Trích dẫn luật quy định:

Điều 353 Bộ luật Hình sự năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017) tội Tham ô tài sản:

“1. Người nào lợi dụng chức vụ, quyền hạn chiếm đoạt tài sản mà mình có trách nhiệm quản lý trị giá từ 2.000.000 đồng đến dưới 100.000.000 đồng hoặc dưới 2.000.000 đồng nhưng thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 02 năm đến 07 năm:

a) Đã bị xử lý kỷ luật về hành vi này mà còn vi phạm;

b) Đã bị kết án về một trong các tội quy định tại Mục 1 Chương này, chưa được xóa án tích mà còn vi phạm.

…..”

– Nguồn thông tin: soha.vn

Các hành vi sai phạm phổ biến của kế toán trưởng gồm:

• Làm giả, khai man, tẩy xóa chứng từ, tài liệu kế toán: Đây thường là các hành vi nghiêm trọng, gây hậu quả lớn nhằm tham ô tài sản. (Ví dụ như trường hợp Nguyễn Hoàng – 53 tuổi, cựu Trưởng phòng Tài chính – Kế toán, cựu Kế toán trưởng Viện Vệ sinh dịch tễ Trung ương, Bộ Y tế bị xử phạt tử hình vì đã viết khống 409 giấy rút tiền để rút 246 tỷ đồng, trong đó dùng 152 tỷ vào mục đích cá nhân.)
• Không lập sổ kế toán, hoặc lập không đầy đủ, không đúng theo quy định.
• Không bảo quản, lưu trữ tài liệu kế toán theo đúng quy định.
• Không thực hiện kiểm kê, đối chiếu tài sản, công nợ.
• Không thực hiện khóa sổ kế toán theo đúng quy định.
• Bố trí người làm kế toán trưởng không đủ tiêu chuẩn, điều kiện.
• Sử dụng chứng chỉ kế toán viên, giấy chứng nhận đăng ký hành nghề kế toán dịch vụ, kế toán trưởng không đúng quy định.
• Lập hai hệ thống sổ sách kế toán trở lên hoặc cung cấp báo cáo tài chính số liệu không đồng nhất.

2. Rủi ro về tài chính trong doanh nghiệp

Ngoài việc chịu rủi ro về pháp lý, kế toán trưởng có thể chịu các rủi ro khi thực hiện sai hoạt động kế toán công ty làm:

• Sai sót trong việc lập kế hoạch tài chính, báo cáo dòng tiền, kiểm soát chi phí,… gây ra các vấn đề tài chính cho doanh nghiệp.
• Làm báo cáo tài chính sai, chậm trễ làm ảnh hưởng đến quyết định của nhà lãnh đạo, chủ đầu tư, đối tác,…
• Không có tầm nhìn trong dự báo tài chính khiến các quyết định đầu tư của doanh nghiệp không hiệu quả.

3. Để giảm thiểu rủi ro khi làm kế toán trưởng cần làm gì?

Để tránh các rủi ro về pháp lý, và tài chính, kế toán trưởng cần đảm bảo:

• Nắm vững và tuân thủ các quy định về luật kế toán, tài chính và thuế.
• Thực hiện các công việc kế toán theo quy trình khoa học, logic, chính xác, và trung thực.
• Lập kế hoạch tài chính chi tiết, quản lý dòng tiền hiệu quả, và kiểm soát chi phí chặt chẽ.
• Lập báo cáo tài chính đầy đủ, đúng hạn và minh bạch.
• Có tầm nhìn dài hạn trong dự báo tài chính và đưa ra các quyết định đầu tư phù hợp.

Tạm kết:

Như vậy, khi đảm nhiệm vị trí kế toán trưởng. Nếu làm sai và lợi dụng chức vụ để thực hiện các hành vi sai luật quy định, gây tổn thất tới tài sản công ty, nhà nước thì sẽ phải chịu trách nhiệm pháp lý. Ngoài ra, kế toán trưởng đảm bảo các hoạt động kế toán của doanh nghiệp nên cũng chịu các rủi ro nếu các hoạt động này làm sai, không đúng hoặc không trung thực.