Thủ tục và hình thức mua bán công ty trách nhiệm hữu hạn (TNHH)

Bản chất của hoạt động mua bán công ty trách nhiệm hữu hạn (TNHH) là việc cá nhân hoặc tổ chức mua lại quyền kiểm soát doanh nghiệp thông qua việc chuyển nhượng phần vốn góp của doanh nghiệp đó. Việc mua bán này cũng có thể hiểu là việc chuyển quyền sở hữu toàn bộ doanh nghiệp cho chủ thể khác có nhu cầu và quyền mua lại.

Khi bán công ty TNHH, chủ sở hữu (đối với công ty TNHH một thành viên) hoặc tất cả thành viên (đối với công ty TNHH hai thành viên trở lên) chuyển nhượng lại toàn bộ vốn, quyền và nghĩa vụ của mình cho cá nhân hoặc tổ chức mua lại.

Hoạt động mua lại doanh nghiệp được xem xét dưới góc độ tập trung kinh tế theo luật cạnh tranh. Việc một doanh nghiệp trực tiếp hoặc gián tiếp mua toàn bộ hoặc một phần vốn góp, tài sản của doanh nghiệp khác đủ để kiểm soát, chi phối doanh nghiệp bị mua lại được định nghĩa là mua lại doanh nghiệp.

1. Tại sao các bên thực hiện mua bán công ty TNHH?

Có nhiều lý do dẫn đến việc mua bán công ty TNHH, bao gồm:

• Chấm dứt áp lực điều hành khi chủ sở hữu không còn khả năng hoặc động lực.
• Tái cấu trúc công ty, cho phép chủ sở hữu hiện tại đầu tư vào các mục tiêu khác và mang lại hướng đi mới cho công ty.
• Chuyển sở hữu thành tiền mặt, tăng tính thanh khoản cho tài sản của chủ sở hữu.
• Do vấn đề sức khỏe hoặc không có người nối nghiệp.

2. Lợi ích khi mua bán công ty TNHH

• Đối với bên mua:
  • Sở hữu lịch sử phát triển lâu dài của công ty (mã số thuế, ngày cấp Giấy phép ban đầu được giữ nguyên).
  • Sẵn có cơ sở vật chất, nhân sự và hoạt động kinh doanh (văn phòng, tài liệu, quy trình kinh doanh…).
  • Sử dụng cơ sở dữ liệu khách hàng hiện tại.
  • Thừa hưởng thương hiệu có sẵn trên thị trường.
  • Tiết kiệm thời gian xin các giấy phép con đối với lĩnh vực kinh doanh có điều kiện vì công ty đã có sẵn.
• Đối với bên bán:
  • Có chi phí để thực hiện các hoạt động, mục tiêu khác sau khi bán.
  • Công ty tiếp tục hoạt động thay vì phải giải thể, phá sản, bảo toàn công sức xây dựng và quyền lợi của nhân viên.

3. Rủi ro khi mua bán công ty TNHH

Các bên cần lưu ý đến các rủi ro có thể xảy ra:

• Rủi ro pháp lý: Bao gồm rủi ro kinh doanh (vi phạm, chậm nộp thuế, phá sản), rủi ro từ cơ quan quản lý nhà nước, rủi ro từ bên đối tác không thực hiện đúng thỏa thuận, và rủi ro từ hành động của người quản lý/nhân viên cũ. Việc kiểm tra pháp lý là rất cần thiết.
• Rủi ro tài chính: Công ty có thể bị định giá quá thấp gây thiệt hại cho chủ sở hữu. Giá trị chuyển nhượng cần được xem xét kỹ lưỡng, bao gồm cả tài sản hữu hình và vô hình.
• Rủi ro thời gian: Quá trình mua bán công ty TNHH có thể kéo dài hơn dự kiến do các thủ tục hoặc rủi ro pháp lý phát sinh.

Để hạn chế rủi ro, bên bán cần kiểm tra thông tin của bên mua (trạng thái hoạt động, tình trạng thuế, lý lịch cá nhân/tổ chức).

4. Ai có quyền mua công ty TNHH?

Theo quy định của Luật Doanh nghiệp, bất kỳ chủ thể nào có nhu cầu và khả năng tài chính (doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân) đều có thể mua công ty TNHH, trừ những trường hợp bị cấm góp vốn, mua cổ phần, mua phần vốn góp theo quy định pháp luật. Các trường hợp bị cấm bao gồm:

• Cơ quan nhà nước, đơn vị lực lượng vũ trang sử dụng tài sản nhà nước góp vốn để thu lợi riêng.
• Các đối tượng bị cấm góp vốn theo Luật Cán bộ, công chức, Luật Viên chức, Luật Phòng, chống tham nhũng, ví dụ: người đứng đầu/cấp phó cơ quan nhà nước kinh doanh trong ngành/lĩnh vực quản lý trực tiếp, vợ/chồng/con/bố/mẹ của họ kinh doanh trong ngành/lĩnh vực do người đó quản lý trực tiếp, hoặc cán bộ đã thôi chức quản lý nhưng chưa hết thời gian cấm kinh doanh trong lĩnh vực quản lý trước đây.
• Cán bộ, công chức, viên chức bị cấm góp vốn vào công ty TNHH vì việc góp vốn này cho phép họ có tư cách thành viên hoặc quản lý doanh nghiệp.

5. Hình thức mua bán công ty TNHH

Có hai hình thức chính của việc mua bán công ty TNHH:

1. Bán lại phần vốn góp công ty TNHH: Đây là hình thức phổ biến nhất được đề cập trong các nguồn, là việc một công ty TNHH (hoặc các thành viên/chủ sở hữu của nó) bán lại toàn bộ hoặc một phần vốn góp cho bên mua bằng tiền mặt, cổ phiếu, hoặc chứng khoán khác.
2. Mua lại tài sản doanh nghiệp: Bên mua trực tiếp mua tài sản của bên bán (hữu hình như nhà xưởng, máy móc hoặc vô hình như thương hiệu, nhân lực). Trong hình thức này, bên mua không tham gia vào sở hữu của công ty bán. Công ty bán sau khi nhận tiền thường ngừng hoạt động và giải thể.

6. Thủ tục mua bán công ty TNHH

Quy trình mua bán công ty TNHH thường trải qua các bước chính sau:

• Bước 1: Thỏa thuận và ký kết hợp đồng chuyển nhượng vốn góp, thực hiện thanh toán.
• Bước 2: Thực hiện thủ tục thay đổi thông tin đăng ký doanh nghiệp (thay đổi chủ sở hữu/thành viên).
• Bước 3: Kê khai và nộp thuế liên quan đến hoạt động chuyển nhượng vốn.

Các thủ tục này có sự khác biệt nhất định tùy thuộc vào loại hình công ty TNHH (một thành viên hay hai thành viên trở lên).

6.1. Thủ tục mua bán công ty TNHH một thành viên:

• Bước 1: Ký hợp đồng chuyển nhượng vốn góp và thanh toán giá trị chuyển nhượng.
  • Hai bên thỏa thuận và ký hợp đồng chuyển nhượng vốn góp.
  • Cá nhân nhận chuyển nhượng có thể thanh toán bằng tiền mặt hoặc chuyển khoản.
  • Tổ chức (doanh nghiệp) nhận chuyển nhượng không được sử dụng tiền mặt để thanh toán giao dịch chuyển nhượng vốn góp, cần sử dụng tài khoản ngân hàng.

• Bước 2: Nộp hồ sơ đăng ký thay đổi chủ sở hữu tại Phòng Đăng ký kinh doanh và kê khai thuế thu nhập cá nhân.
  • Trong vòng 10 ngày kể từ ngày thay đổi, công ty phải thông báo thay đổi nội dung đăng ký doanh nghiệp với Phòng Đăng ký kinh doanh – Sở Kế hoạch và Đầu tư cấp tỉnh/thành phố.
  • Trong vòng 10 ngày kể từ ngày ký hợp đồng chuyển nhượng, cá nhân có thu nhập từ chuyển nhượng vốn phải nộp hồ sơ kê khai thuế thu nhập cá nhân tại cơ quan thuế quản lý.
  • Hồ sơ thay đổi chủ sở hữu công ty TNHH 1 thành viên bao gồm:
    • Thông báo thay đổi chủ sở hữu công ty.
    • Thông báo thay đổi người đại diện theo pháp luật mới (nếu có).
    • Quyết định của chủ sở hữu công ty về việc thay đổi.
    • Hợp đồng chuyển nhượng vốn và biên bản thanh lý hợp đồng.
    • Bản sao giấy tờ pháp lý cá nhân của chủ sở hữu mới (nếu là cá nhân) hoặc bản sao giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp/quyết định thành lập (nếu là tổ chức).
    • Văn bản ủy quyền cho người nộp hồ sơ (nếu có).
• Bước 3: Nhận kết quả đăng ký doanh nghiệp và hoàn tất thủ tục.
  • Phòng Đăng ký kinh doanh kiểm tra hồ sơ, nếu hợp lệ sẽ cấp Giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp mới.
  • Thời gian giải quyết thủ tục đăng ký thay đổi thường là 3 – 5 ngày làm việc. Thời gian kê khai thuế có thể mất khoảng 6-10 ngày làm việc.
  • Các bên cần bàn giao tài liệu theo thỏa thuận trong hợp đồng chuyển nhượng.

6.2. Thủ tục mua bán công ty TNHH hai thành viên trở lên:

Quy trình tương tự công ty TNHH một thành viên nhưng có sự khác biệt về quyền chuyển nhượng của các thành viên.

Theo quy định tại Điều 52 Luật Doanh nghiệp (được dẫn chiếu trong nguồn), thành viên muốn chuyển nhượng vốn góp phải chào bán phần vốn góp đó cho các thành viên còn lại trong công ty với cùng điều kiện chào bán.

Nếu các thành viên còn lại không mua hoặc không mua hết trong thời hạn 30 ngày, thành viên đó mới có thể chuyển nhượng cho cá nhân, tổ chức khác không phải là thành viên, nhưng phải với cùng điều kiện chào bán cho các thành viên còn lại.

• Bước 1: Ký hợp đồng chuyển nhượng vốn góp và thanh toán giá trị chuyển nhượng. (Tương tự như công ty TNHH 1 thành viên về hình thức thanh toán).
• Bước 2: Nộp hồ sơ đăng ký thay đổi thành viên tại Phòng Đăng ký kinh doanh và kê khai thuế thu nhập cá nhân.
  • Trong vòng 10 ngày kể từ ngày thay đổi, công ty phải thông báo thay đổi nội dung đăng ký doanh nghiệp.
  • Trong vòng 10 ngày kể từ ngày ký hợp đồng chuyển nhượng, cá nhân có thu nhập từ chuyển nhượng vốn phải nộp hồ sơ kê khai thuế TNCN.
  • Hồ sơ thay đổi thành viên góp vốn công ty TNHH 2 thành viên trở lên bao gồm:
  • Thông báo thay đổi thành viên của công ty.
  • Thông báo thay đổi người đại diện theo pháp luật mới (nếu có).
  • Quyết định và biên bản họp của Hội đồng thành viên về việc thay đổi.
  • Hợp đồng chuyển nhượng vốn và biên bản thanh lý hợp đồng.
  • Bản sao giấy tờ pháp lý cá nhân của thành viên mới (nếu là cá nhân) hoặc bản sao giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp/quyết định thành lập (nếu là tổ chức).
  • Văn bản ủy quyền cho người nộp hồ sơ (nếu có).

• Bước 3: Nhận kết quả đăng ký doanh nghiệp và hoàn tất thủ tục.
  • Phòng Đăng ký kinh doanh kiểm tra hồ sơ và cấp Giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp mới.
  • Lưu ý đặc biệt khi bên nhận chuyển nhượng vốn góp là nhà đầu tư nước ngoài: Ngoài các thủ tục trên, nhà đầu tư nước ngoài cần hoàn tất thủ tục xin phép góp vốn, mua cổ phần/phần vốn góp tại Phòng Kinh tế đối ngoại – Sở Kế hoạch & Đầu tư trước khi thực hiện thay đổi thành viên. Chỉ sau khi có văn bản chấp thuận, công ty TNHH mới có thể thay đổi thành viên.

6.3. Tập trung kinh tế và nghĩa vụ thông báo:

Hoạt động mua lại doanh nghiệp (bao gồm mua bán công ty TNHH dưới hình thức mua lại vốn góp đủ để kiểm soát) là một hình thức tập trung kinh tế. Doanh nghiệp tham gia tập trung kinh tế có nghĩa vụ nộp hồ sơ thông báo tập trung kinh tế đến ủy ban cạnh tranh quốc gia (VCC) trước khi tiến hành nếu thuộc ngưỡng thông báo. Ngưỡng thông báo được xác định căn cứ vào tổng tài sản, tổng doanh thu trên thị trường Việt Nam của các doanh nghiệp tham gia, giá trị giao dịch của tập trung kinh tế, hoặc thị phần kết hợp trên thị trường liên quan.

VCC sẽ thẩm định sơ bộ việc tập trung kinh tế dựa trên các yếu tố như thị phần kết hợp, mức độ tập trung thị trường, mối quan hệ giữa các doanh nghiệp. Dựa trên kết quả thẩm định, VCC sẽ ra thông báo cho phép thực hiện tập trung kinh tế hoặc yêu cầu thẩm định chính thức. VCC có trách nhiệm đánh giá tác động hoặc khả năng gây tác động hạn chế cạnh tranh một cách đáng kể cũng như tác động tích cực của việc tập trung kinh tế. Sau thẩm định chính thức, VCC có thể ra quyết định cho phép thực hiện, cho phép có điều kiện, hoặc cấm tập trung kinh tế.

Lưu ý về nghĩa vụ thuế và định giá:

• Thuế TNCN: Cá nhân phát sinh thu nhập từ việc chuyển nhượng vốn góp phải thực hiện kê khai và nộp thuế thu nhập cá nhân. Hạn chót nộp hồ sơ kê khai thuế thường là 10 ngày kể từ ngày ký hợp đồng chuyển nhượng.
• Giá chuyển nhượng: Giá chuyển nhượng có thể cao hơn, bằng hoặc thấp hơn giá trị vốn điều lệ ghi nhận trên Giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp. Tuy nhiên, khi kê khai thuế TNCN, cơ quan thuế có quyền ấn định giá chuyển nhượng để tính thuế nếu thấy giá thỏa thuận không hợp lý. Các bên cần thỏa thuận kỹ về giá trị tài sản, quyền sở hữu trí tuệ… để xác định giá trị chuyển nhượng phù hợp.
• Quyết toán thuế: Theo nguồn tin, việc mua bán công ty không bắt buộc phải thực hiện quyết toán thuế. Tuy nhiên, các bên có thể thỏa thuận quyết toán thuế trước khi chuyển nhượng để xác định chính xác nghĩa vụ thuế và giá trị chuyển nhượng.

Bàn giao tài liệu:

Các bên mua bán công ty TNHH cần lập danh mục tài liệu bàn giao chi tiết để tránh tranh chấp sau này.

Trách nhiệm sau chuyển nhượng:

Kể từ thời điểm hoàn tất việc chuyển nhượng và theo thỏa thuận trong hợp đồng, chủ sở hữu cũ thường không còn chịu trách nhiệm về hoạt động của công ty.

Vai trò của các cơ quan:

• Ủy ban Cạnh tranh Quốc gia (VCC): Cơ quan thuộc Bộ Công Thương. Có nhiệm vụ tham mưu quản lý nhà nước về cạnh tranh, tiến hành tố tụng cạnh tranh, kiểm soát tập trung kinh tế, quyết định miễn trừ thỏa thuận hạn chế cạnh tranh, giải quyết khiếu nại quyết định xử lý vụ việc cạnh tranh. VCC tiếp nhận hồ sơ thông báo tập trung kinh tế và thẩm định.
• Phòng đăng ký kinh doanh – Sở kế hoạch và đầu tư: Cơ quan tiếp nhận và xử lý hồ sơ thay đổi đăng ký doanh nghiệp (thay đổi chủ sở hữu/thành viên).
• Cơ quan thuế: Cơ quan tiếp nhận hồ sơ kê khai thuế thu nhập cá nhân từ hoạt động chuyển nhượng vốn.

Kết luận:

Việc mua bán công ty TNHH là một giao dịch phức tạp liên quan đến nhiều khía cạnh pháp lý và tài chính. Việc tìm hiểu kỹ các quy định và thực hiện đúng thủ tục là vô cùng quan trọng để đảm bảo quyền lợi và hạn chế rủi ro cho các bên.

MISA ASP đang có chương trình khuyến mại cực lớn MISA ASP STARTUP BOOST hỗ trợ cho các doanh nghiệp mới thành lập gồm: Tư vấn thành lập doanh nghiệp miễn phí từ đối tác của MISA ASP, 300 hóa đơn điện tử miễn phí từ MeInvoice, 1 năm dùng chữ ký số từ xa Esign, 1 năm dùng phần mềm kế toán MISA ASP,…. Đây là cơ hội cực kỳ lớn dành cho bất kỳ ai đang có ý định thành lập doanh nghiệp cổ phần. Hãy liên hệ ngay để nhận ưu đãi từ MISA ASP!