Thông tư 99/2025/TT-BTC thay thế thông tư 200/2014/TT-BTC hướng dẫn chế độ kế toán doanh nghiệp

Ngày 27/10/2025, Bộ trưởng Bộ Tài chính ban hành Thông tư 99/2025/TT-BTC, thay thế Thông tư 200/2014/TT-BTC sau hơn 10 năm áp dụng.

Đây là một trong những thông tư quan trọng nhất của năm 2025, khi đánh dấu bước cải cách toàn diện về chế độ kế toán doanh nghiệp, hướng đến mô hình kế toán tự chủ – minh bạch – hội nhập quốc tế.

Thông tư 99 hướng dẫn chi tiết về chứng từ kế toán, hệ thống tài khoản, ghi sổ, lập và trình bày báo cáo tài chính, có hiệu lực từ ngày 01/01/2026, và áp dụng cho mọi loại hình doanh nghiệp thuộc các thành phần kinh tế.

1. Tóm tắt thông tin về thông tư 99/2025/TT-BTC

2. Tóm gọn 12 điểm mới trong thông tư 99/2025/TT-BTC doanh nghiệp cần nắm rõ

2.1. Mở rộng phạm vi và đối tượng áp dụng

So với Thông tư 200/2014/TT-BTC, văn bản mới mở rộng phạm vi áp dụng đối với các tổ chức tín dụng và chi nhánh ngân hàng nước ngoài. Đây là điểm bổ sung đáng chú ý vì nhóm đối tượng này trước đây không nằm trong phạm vi điều chỉnh của Thông tư 200.

Tuy nhiên, Thông tư 99 chỉ điều chỉnh các nghiệp vụ không mang tính đặc thù của ngành ngân hàng (như tài sản cố định, hàng tồn kho, công nợ…).
Các nghiệp vụ chuyên biệt trong lĩnh vực tín dụng, ngoại hối, thanh toán… vẫn tuân theo hướng dẫn của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam.

2.2. Bổ sung quy định về quản trị và kiểm soát nội bộ

Một trong những thay đổi mang tính nguyên tắc của Thông tư 99 là bổ sung nội dung quản trị và kiểm soát nội bộ trong công tác kế toán doanh nghiệp (Điều 3).

Theo đó, mọi giao dịch kinh tế phát sinh trong doanh nghiệp phải:

• Tuân thủ đầy đủ pháp luật, cơ chế, chính sách liên quan;
• Được kiểm soát, giám sát chặt chẽ trong toàn bộ quá trình tạo lập – thực hiện – ghi nhận.

Doanh nghiệp có trách nhiệm:

• Tự xây dựng quy chế quản trị nội bộ, hoặc tài liệu tương đương;
• Phân định rõ quyền, nghĩa vụ, trách nhiệm của từng bộ phận, cá nhân liên quan đến quản lý và kiểm soát giao dịch kế toán;
• Xây dựng cơ chế kiểm soát nội bộ độc lập, đảm bảo tính minh bạch và tuân thủ pháp luật.

=> Đây là bước tiến lớn về “chuyển giao quyền tự quản lý” cho doanh nghiệp – gắn quyền tự chủ kế toán với trách nhiệm giải trình pháp lý rõ ràng.

2.3. Làm rõ quy định về đơn vị tiền tệ và tỷ giá hối đoái

(1) Đơn vị tiền tệ trong kế toán

Theo Thông tư 99, Đồng Việt Nam (VND) là đơn vị tiền tệ chính thức dùng để ghi sổ kế toán và lập báo cáo tài chính.

Tuy nhiên, doanh nghiệp có thể lựa chọn ngoại tệ làm đơn vị kế toán nếu đáp ứng các điều kiện về:

• Tỷ trọng giao dịch thu – chi chủ yếu bằng ngoại tệ;
• Ảnh hưởng chính đến giá bán, chi phí sản xuất và nguồn vốn;
• Có khả năng phản ánh trung thực tình hình tài chính của doanh nghiệp.

Sau khi lựa chọn đơn vị tiền tệ kế toán, doanh nghiệp không được thay đổi, trừ khi có biến động lớn, trọng yếu về hoạt động kinh doanh.

(2) Quy định mới về tỷ giá hối đoái

Trước đây, TT200/2014/TT-BTC quy định các tỷ giá khi ghi nhận mua/bán khác nhau, gây phức tạp trong hạch toán. Thông tư 99/2025/TT-BTC đã có sự làm rõ và linh hoạt hơn trong việc xác định tỷ giá giao dịch thực tế và tỷ giá chuyển đổi:

2.4. Phân cấp mạnh mẽ trong tổ chức kế toán tại đơn vị trực thuộc

TT 99/2025/TT-BTC đơn giản hóa và phân cấp mạnh mẽ quyền quyết định về lập BCTC riêng cho đơn vị trực thuộc:

1. Quyền quyết định của Doanh nghiệp: Doanh nghiệp (trụ sở chính) có trách nhiệm tổ chức bộ máy kế toán và được quyết định công tác kế toán cho các đơn vị trực thuộc.
2. Nguyên tắc Tổng hợp bắt buộc: Doanh nghiệp có các đơn vị trực thuộc phải tổng hợp cả thông tin tài chính của trụ sở chính và các đơn vị trực thuộc vào Báo cáo tài chính của doanh nghiệp. Việc này phải được thực hiện trên cơ sở loại trừ tất cả các giao dịch nội bộ giữa trụ sở chính với các đơn vị trực thuộc hoặc giữa các đơn vị trực thuộc với nhau.
3. Không bắt buộc lập BCTC riêng: Doanh nghiệp có các đơn vị trực thuộc phải tổng hợp cả thông tin tài chính của trụ sở chính và các đơn vị trực thuộc vào Báo cáo tài chính của doanh nghiệp trên cơ sở loại trừ tất cả các giao dịch nội bộ giữa trụ sở chính với các đơn vị trực thuộc hoặc giữa các đơn vị trực thuộc với nhau. Trong trường hợp này, trụ sở chính và các đơn vị trực thuộc của doanh nghiệp không bắt buộc phải lập Báo cáo tài chính của đơn vị mình, trừ trường hợp pháp luật khác có yêu cầu.
4. Loại trừ Doanh thu/Chi phí nội bộ: Khi luân chuyển sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ giữa các đơn vị trực thuộc của doanh nghiệp, tùy theo đặc điểm hoạt động, phân cấp quản lý của từng đơn vị, doanh nghiệp có thể quyết định việc ghi nhận doanh thu tại các đơn vị trực thuộc mà không phụ thuộc vào chứng từ kèm theo (hóa đơn hay chứng từ nội bộ). Khi lập Báo cáo tài chính tổng hợp, tất cả các khoản doanh thu giữa các đơn vị trực thuộc đều phải được loại trừ.

2.5. Điểm mới về chứng từ và sổ sách kế toán

Thông tư 99/2025/TT-BTC mang đến nhiều điểm đổi mới về chứng từ kế toán và sổ sách kế toán, hướng đến tăng cường quyền tự chủ cho doanh nghiệp, đồng thời đảm bảo tính minh bạch và tuân thủ theo Luật Kế toán hiện hành:

• Tự chủ thiết Kế chứng từ & sổ sách: Doanh nghiệp được xây dựng, thiết kế biểu mẫu chứng từ kế toán tùy theo đặc điểm hoạt động sản xuất kinh doanh và yêu cầu quản lý của đơn vị mình.
• Đơn giản hóa quy định ký chứng từ: Việc lập và ký chứng từ kế toán được thực hiện theo quy định của Luật Kế toán, văn bản hướng dẫn Luật kế toán, hướng dẫn tại Thông tư này và các văn bản sửa đổi, bổ sung, thay thế. Các quy tắc chi tiết về hình thức và cách thức ký (như loại mực, chữ viết) sẽ tuân theo các quy định chung của Luật Kế toán, thay vì bị ràng buộc bởi các quy định chi tiết cứng nhắc trong chế độ kế toán như trước đây.

2.6. Thay đổi về hệ thống tài khoản

(1) Hệ thống tài khoản theo thông tư 99/2025/BTC

Thông tư 99 đã chuyển giao quyền chi tiết hóa và tùy chỉnh hệ thống tài khoản (HTTTK) từ Bộ Tài chính sang cho doanh nghiệp, thúc đẩy việc sử dụng HTTK như một công cụ quản trị mạnh mẽ, miễn là doanh nghiệp tuân thủ nguyên tắc kế toán cơ bản và chịu trách nhiệm về tính chính xác, trung thực của Báo cáo tài chính.

• Thông Tư 99 cho phép doanh nghiệp chủ động mở thêm các tài khoản chi tiết (tiết khoản) để phù hợp với yêu cầu quản trị nội bộ. Khi sửa đổi, bổ sung HTTK, doanh nghiệp có trách nhiệm ban hành Quy chế hạch toán kế toán để làm cơ sở thực hiện, nêu rõ sự cần thiết và trách nhiệm của doanh nghiệp trước pháp luật về các nội dung đã sửa đổi.
• Không quy định chi tiết TK cấp 2 bắt buộc: Thông tư 99/2025/TT-BTC giảm bớt sự quy định cứng nhắc về các tài khoản chi tiết cố định (cấp 2, 3). Thay vào đó, doanh nghiệp được quyền mở thêm các tài khoản chi tiết cho các tài khoản tổng hợp.

(2) Bãi bỏ và bổ sung một số tài khoản mới

Thông tư 99/2025/TT-BTC đã bổ sung một số tài khoản kế toán cấp 1 và cấp 2 mới để phản ánh chính xác hơn bản chất giao dịch và đặc thù ngành nghề, đặc biệt trong lĩnh vực nông nghiệp, xuất nhập khẩu và thuế tiêu thụ đặc biệt.

Bổ sung Tài khoản Mới và Chức năng Mới:

• Bỏ TK 1562 -Chi phí thu mua hàng hóa: Thông tư 99/2025/TT-BTC cho phép xử lý linh hoạt hơn đối với chi phí thu mua. Trường hợp chi phí thu mua hàng hóa có giá trị nhỏ liên quan đến nhiều mặt hàng, doanh nghiệp có thể ghi nhận ngay vào giá vốn hàng bán (TK 632). Quy định này giúp tránh việc ghi nhận sai tài khoản hạch toán do không phân bổ chi tiết được các chi phí nhỏ, thay thế phương pháp phức tạp trước đây (ngụ ý loại bỏ TK 1562).
• Bỏ TK 611 (Mua hàng): Tài khoản TK 611 (Mua hàng) được sử dụng để theo dõi HTK theo phương pháp Kiểm kê định kỳ.

2.7. Một số thay đổi trong nghiệp vụ đáng chú ý

• Hàng Khuyến Mại: Thông tư mới quy định khi bán hàng khuyến mại, doanh nghiệp sẽ ghi nhận Nợ chi phí/Có 3331 (Thuế GTGT phải nộp), đồng nhất với quy định tại Thông tư 133.
• Tính Giá Xuất Kho Linh Hoạt: Cho phép doanh nghiệp áp dụng nhiều phương pháp tính giá xuất kho khác nhau cho từng loại vật tư, hàng hóa cụ thể, thay vì chỉ một phương pháp duy nhất cho toàn bộ.
• Áp dụng Phương pháp Chi phí Chuẩn (Standard Cost) trong tính giá thành sản phẩm theo Thông tư 99/2025/TT-BTC: Thông tư bổ sung hướng dẫn áp dụng phương pháp chi phí chuẩn trong tính giá thành sản phẩm cho các doanh nghiệp sản xuất. Giúp doanh nghiệp có giá thành sản phẩm tức thì và không cần chờ phân bổ chi phí cuối kỳ, hỗ trợ tính toán lãi lỗ nhanh chóng. Khi bán hàng sẽ theo giá định mức, sau này tính lại giá sẽ đưa phần chênh vào HTK hoặc giá vốn.

2.8. Thay đổi về báo cáo tài chính

Đổi tên Bảng cân đối kế toán thành Báo cáo tình hình tài chính. Các thành phần khác giữ nguyên: Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh, Lưu chuyển tiền tệ và Thuyết minh BCTC. (Mẫu biểu khác với TT200)

• Kỳ Lập Báo Cáo: Bắt buộc lập BCTC năm. BCTC giữa niên độ (quý, bán niên) không bắt buộc theo chế độ kế toán mà phụ thuộc vào các luật liên quan khác (ví dụ: Luật Chứng khoán).
• BCTC Công Ty Có Chi Nhánh: BCTC của công ty bắt buộc phải hợp nhất các đơn vị trực thuộc (chi nhánh độc lập và phụ thuộc), yêu cầu bù trừ các khoản nội bộ. Không còn BCTC tổng hợp riêng biệt.
• Doanh nghiệp có thể thay đổi tài khoản nhưng BCTC phải đảm bảo đúng thông tư, chỉ được thêm chứ không được sửa đổi các chỉ tiêu đã quy định.

Lưu ý: Chỉ những sai sót trọng yếu mới phải điều chỉnh hồi tố. Các sự kiện sau ngày kết thúc kỳ kế toán năm không được làm thay đổi BCTC đã lập.

2.9. Doanh nghiệp được tự chủ sửa đổi hệ thống tài khoản kế toán

Theo quy định tại Điều 11 Thông tư 99/2025/TT-BTC, doanh nghiệp được quyền tự chủ sửa đổi, bổ sung hệ thống tài khoản kế toán để phù hợp với đặc điểm hoạt động và yêu cầu quản lý nội bộ, thay vì phải “xin phép Bộ Tài chính” như quy định cũ tại Thông tư 200/2014/TT-BTC.

Cụ thể:

• Doanh nghiệp được phép thay đổi tên, số hiệu, kết cấu và nội dung phản ánh của các tài khoản kế toán hướng dẫn tại Phụ lục II Thông tư 99.
• Việc sửa đổi phải đảm bảo:
  • Phân loại và hệ thống hóa được đầy đủ các nghiệp vụ phát sinh.
  • Không trùng lặp đối tượng hạch toán.
  • Tuân thủ các nguyên tắc kế toán hiện hành.
  • Không làm thay đổi hoặc ảnh hưởng đến các chỉ tiêu, thông tin trình bày trên Báo cáo tài
  • chính.

Đặc biệt, khi thực hiện sửa đổi hoặc mở thêm tài khoản kế toán, doanh nghiệp có trách nhiệm:

• Ban hành Quy chế mở tài khoản kế toán (hoặc tài liệu tương đương) làm cơ sở thực hiện.
• Quy chế phải nêu rõ lý do, nội dung điều chỉnh và doanh nghiệp hoàn toàn chịu trách nhiệm trước pháp luật về các thay đổi đã ban hành.

Trường hợp không có sửa đổi, doanh nghiệp tiếp tục áp dụng hệ thống tài khoản kế toán như hướng dẫn tại Phụ lục II của Thông tư 99.

Ngoài ra, đối với các nghiệp vụ phát sinh chưa được hướng dẫn tại Thông tư 99, doanh nghiệp được căn cứ vào bản chất nghiệp vụ, Luật Kế toán, Chuẩn mực kế toán Việt Nam và các nguyên tắc hướng dẫn tại Thông tư 200 để thực hiện hạch toán phù hợp.

=> Đây là thay đổi quan trọng, thể hiện xu hướng trao quyền chủ động cho doanh nghiệp trong công tác tổ chức hệ thống kế toán, đồng thời siết chặt trách nhiệm giải trình và bảo đảm tính thống nhất trong báo cáo tài chính.

2.10. Chuẩn hóa phần mềm kế toán – yêu cầu bắt buộc từ 01/01/2026

Theo Điều 28 Thông tư 99/2025/TT-BTC, kể từ ngày 01/01/2026, doanh nghiệp sử dụng phần mềm kế toán phải đảm bảo tuân thủ các yêu cầu tối thiểu về chuyên môn và nghiệp vụ kế toán. Đây là quy định nhằm chuẩn hóa công tác ghi sổ kế toán theo phương thức điện tử, đồng thời tăng cường tính minh bạch, an toàn và khả năng kiểm soát số liệu.

• Yêu cầu tối thiểu đối với phần mềm kế toán: Phần mềm kế toán doanh nghiệp lựa chọn sử dụng phải đáp ứng các tiêu chí sau:
  • Tuân thủ pháp luật về kế toán, thuế: Mọi quy trình, chức năng, định khoản phải phù hợp quy định hiện hành, không được làm sai lệch bản chất nghiệp vụ hoặc thay đổi nguyên tắc kế toán.
  • Đảm bảo tính chính xác, minh bạch: Số liệu xử lý không được trùng lặp, sai lệch; khi có chỉnh sửa phải có lưu vết thay đổi theo thời gian để phục vụ công tác kiểm tra, đối chiếu.
  • Bảo mật và an toàn dữ liệu: Phần mềm cần có cơ chế bảo vệ, cảnh báo, chống can thiệp trái phép vào số liệu kế toán. Đảm bảo dữ liệu không bị xóa, chỉnh sửa bất hợp pháp.
  • Cung cấp dữ liệu kịp thời khi cần thiết: Có khả năng trích xuất báo cáo, sổ sách, dữ liệu đầu ra đầy đủ, chính xác, phục vụ cho cơ quan thuế và các bên có thẩm quyền khi được yêu cầu.
  • Khả năng kết nối, tích hợp hệ thống: Có thể kết nối với hóa đơn điện tử, chữ ký số, ngân hàng, phần mềm bán hàng hoặc các hệ thống khác để đồng bộ và liên thông dữ liệu kế toán.
  • Sẵn sàng cập nhật theo quy định mới: Có khả năng nâng cấp khi pháp luật về kế toán, thuế thay đổi, đảm bảo phần mềm luôn vận hành đúng chuẩn.
• Trách nhiệm của doanh nghiệp: Người quản lý, điều hành doanh nghiệp, kế toán trưởng hoặc người phụ trách kế toán phải chịu trách nhiệm trước pháp luật về:
  • Tính chính xác, trung thực của thông tin kế toán trên phần mềm.
  • Việc lựa chọn, sử dụng phần mềm không đáp ứng yêu cầu cũng có thể dẫn đến hậu quả pháp lý nếu xảy ra sai lệch số liệu.

2.11. Doanh nghiệp có trách nhiệm ban hành Quy chế hạch toán kế toán trong nhiều trường hợp

Theo quy định tại Thông tư 99/2025/TT-BTC, có hiệu lực từ ngày 01/01/2026, doanh nghiệp phải tự ban hành Quy chế hạch toán kế toán (hoặc tài liệu tương đương) khi thực hiện các điều chỉnh về hệ thống kế toán nội bộ trong các trường hợp cụ thể như sau:

• Khi thiết kế thêm hoặc sửa đổi, bổ sung về biểu mẫu chứng từ kế toán theo khoản 2 Điều 9 Thông tư 99/2025/TT-BTC.
• Khi sửa đổi, bổ sung về tên, số hiệu, kết cấu và nội dung phản ánh của các tài khoản kế toán theo khoản 2 Điều 11 Thông tư 99/2025/TT-BTC.
• Khi thiết kế thêm hoặc sửa đổi, bổ sung về biểu mẫu sổ kế toán theo khoản 2 Điều 12 Thông tư 99/2025/TT-BTC.
• Khi bổ sung thêm các chỉ tiêu của Báo cáo tài chính theo khoản 1 Điều 18 Thông tư 99/2025/TT-BTC.

Tại Thông tư 200/2014/TT-BTC, khi muốn sửa đổi các nội dung liên quan đến tài khoản kế toán, chứng từ, sổ sách hay báo cáo tài chính, doanh nghiệp phải xin phép và được Bộ Tài chính chấp thuận bằng văn bản.

Tuy nhiên, theo Thông tư 99, cơ chế này đã được bãi bỏ, thay vào đó là trao quyền chủ động cho doanh nghiệp, đi kèm với yêu cầu bắt buộc ban hành quy chế nội bộ rõ ràng.

2.12. Hợp nhất toàn bộ hệ thống văn bản kế toán cũ

Theo Điều 31 Thông tư 99/2025/TT-BTC, kể từ ngày 01/01/2026, Thông tư này chính thức có hiệu lực thi hành và được áp dụng cho năm tài chính bắt đầu từ hoặc sau ngày 01/01/2026.

Đáng chú ý, Thông tư 99/2025/TT-BTC thay thế đồng loạt các văn bản quy phạm pháp luật về kế toán doanh nghiệp trước đây, cụ thể:

• Thông tư 200/2014/TT-BTC ngày 22/12/2014 của Bộ Tài chính hướng dẫn chế độ kế toán doanh nghiệp (trừ trường hợp quy định tại khoản 2 Điều 31 Thông tư 99/2025/TT-BTC),
• Thông tư 75/2015/TT-BTC ngày 18/5/2015 của Bộ Tài chính về sửa đổi, bổ sung Điều 128
• Thông tư 200/2014/TT-BTC ngày 22/12/2014 của Bộ Tài chính,
• Thông tư 53/2016/TT-BTC ngày 21/3/2016 về sửa đổi, bổ sung một số Điều của Thông tư 200/2014/TT-BTC ngày 22/12/2014 của Bộ Tài chính.
• Thông tư 195/2012/TT-BTC ngày 15/11/2012 hướng dẫn kế toán áp dụng cho đơn vị chủ đầu tư.

=> Điều này xóa bỏ sự chồng chéo giữa các văn bản, chuẩn hóa khung pháp lý kế toán doanh nghiệp, giúp việc áp dụng trở nên nhất quán và dễ dàng hơn.