0 lượt xem
Hộ kinh doanh cá thể từ lâu đã được xem như một mô hình kinh doanh nhỏ gọn nhưng giàu tiềm năng của nhiều cá nhân và gia đình tại Việt Nam. Dù không phức tạp như doanh nghiệp hay công ty, hộ kinh doanh được pháp luật ghi nhận và điều chỉnh bằng những quy định riêng biệt về quyền lợi và nghĩa vụ. Trong bài viết này, chúng tôi sẽ tổng hợp và cung cấp các thông tin chi tiết, đầy đủ, chính xác nhất về HKD cá thể cũng như quyền và nghĩa vụ của mô hình kinh doanh này.
1. Hộ kinh doanh cá thể là gì?
Hiện nay, chưa có văn bản nào đưa ra khái niệm chính thức cho “hộ kinh doanh cá thể”. Tuy nhiên, căn cứ theo khoản 1 Điều 79 Nghị định 01/2021/NĐ-CP, có thể hiểu rằng: Đây là mô hình kinh doanh do một cá nhân hoặc một nhóm thành viên trong cùng một hộ gia đình đứng tên đăng ký, hoạt động dưới hình thức không có tư cách pháp nhân, và chịu trách nhiệm bằng toàn bộ tài sản cá nhân đối với mọi nghĩa vụ phát sinh trong quá trình kinh doanh.
Trường hợp hộ gia đình cùng tham gia đăng ký, cần chỉ định một người làm đại diện và chịu trách nhiệm chính – được gọi là chủ hộ kinh doanh. Đối tượng đủ điều kiện thành lập hộ kinh doanh thường là công dân Việt Nam từ đủ 18 tuổi, có đầy đủ năng lực hành vi dân sự theo quy định pháp luật. Bên cạnh đó, mô hình này bị giới hạn quy mô không quá 10 lao động và không được đăng ký nhiều địa điểm kinh doanh.
Hộ kinh doanh cá thể là hình thức phổ biến trong lĩnh vực kinh doanh nhỏ lẻ, thường được lựa chọn bởi những người khởi nghiệp với nguồn vốn hạn chế, mong muốn thủ tục đơn giản, chi phí vận hành thấp.
>> ĐỌC THÊM: Nghị quyết 139/NQ-CP: Đòn bẩy chính sách mới thúc đẩy phát triển kinh tế tư nhân Việt Nam
>> ĐỌC THÊM: Nghị quyết 68-NQ/TW: Động lực mới cho phát triển kinh tế tư nhân
2. Những điểm khác biệt giữa hộ kinh doanh và doanh nghiệp
| Hộ kinh doanh | Doanh nghiệp | |
| Tư cách pháp nhân | Không có. | Có. |
| Chủ sở hữu | Cá nhân, nhóm người hoặc hộ gia đình. | Cá nhân, tổ chức (tùy loại hình: TNHH, cổ phần, DNTN, hợp danh…). |
| Địa điểm kinh doanh | Chỉ được đăng ký 1 địa điểm kinh doanh. | Có thể đăng ký nhiều chi nhánh, văn phòng, địa điểm kinh doanh. |
| Trách nhiệm tài sản | Vô hạn – chịu trách nhiệm bằng toàn bộ tài sản cá nhân. | Hữu hạn (trừ doanh nghiệp tư nhân – vô hạn). |
| Cơ quan đăng ký | UBND cấp huyện. | Phòng Đăng ký kinh doanh – Sở Kế hoạch & Đầu tư. |
| Nghĩa vụ kế toán, sổ sách | Đơn giản, có thể không bắt buộc lập báo cáo tài chính. | Bắt buộc thực hiện chế độ kế toán, lập báo cáo tài chính đầy đủ. |
| Chế độ thuế | Nộp thuế khoán hoặc theo phương pháp trực tiếp. | Nộp thuế theo kê khai, phù hợp từng loại hình. |
| Chuyển nhượng, thừa kế | Không tách bạch tài sản nên khó chuyển nhượng. | Dễ dàng chuyển nhượng vốn, cổ phần (trừ DNTN). |
| Căn cứ pháp lý | Nghị định 01/2021/NĐ-CP. | Luật Doanh nghiệp 2020 và các luật chuyên ngành. |
3. Các quy định hiện hành đối với hộ kinh doanh cá thể
Chủ hộ kinh doanh là ai?
Theo khoản 1 Điều 79 Nghị định 01/2021/NĐ-CP, chủ hộ kinh doanh có thể là:
- Cá nhân trực tiếp đăng ký hộ kinh doanh.
- Người đại diện được các thành viên hộ gia đình ủy quyền khi đăng ký hộ kinh doanh dưới danh nghĩa hộ gia đình.
Ai được thành lập hộ kinh doanh?
- Cá nhân là công dân Việt Nam từ đủ 18 tuổi, có năng lực hành vi dân sự đầy đủ.
- Hộ gia đình gồm các thành viên là công dân Việt Nam, cùng có năng lực hành vi dân sự.
Lưu ý:
- Mỗi cá nhân, mỗi hộ chỉ được đứng tên một hộ kinh doanh duy nhất trên phạm vi toàn quốc.
- Cá nhân là chủ hộ không được đồng thời là chủ doanh nghiệp tư nhân hoặc thành viên hợp danh, trừ khi có sự đồng thuận từ các thành viên hợp danh.
Địa điểm kinh doanh của hộ
Theo Điều 86 Nghị định 01/2021/NĐ-CP, địa điểm kinh doanh của HKD là:
- Nơi diễn ra hoạt động sản xuất, kinh doanh thực tế.
- Có thể có nhiều địa điểm hoạt động, nhưng phải:
- Thông báo với cơ quan thuế và quản lý thị trường nơi đặt địa điểm.
- Chỉ chọn 1 địa điểm làm trụ sở chính để đăng ký với cơ quan đăng ký kinh doanh.
4. Hướng dẫn cách đăng ký thành lập hộ kinh doanh
Nếu cá nhân hoặc hộ gia đình muốn kinh doanh hợp pháp với quy mô nhỏ, không thành lập doanh nghiệp thì đăng ký hộ kinh doanh cá thể là phương án phù hợp và đơn giản. Thủ tục không phức tạp, thời gian xử lý nhanh chóng và có thể thực hiện trực tuyến.
– Bước 1: Chuẩn bị hồ sơ đăng ký
Hồ sơ gồm:
- Giấy đề nghị đăng ký hộ kinh doanh (theo mẫu)
- Bản sao CCCD/CMND/hộ chiếu còn hiệu lực của cá nhân đăng ký hoặc đại diện hộ gia đình
- Văn bản ủy quyền (nếu hộ gia đình có nhiều thành viên và ủy quyền cho 1 người đại diện)
- Bản sao hợp lệ các giấy tờ chứng minh địa điểm kinh doanh (nếu có yêu cầu theo ngành nghề)
– Bước 2: Nộp hồ sơ đăng ký
Có 2 cách thực hiện:
- Trực tiếp tại UBND cấp huyện nơi đặt trụ sở hộ kinh doanh
- Trực tuyến qua Cổng Dịch vụ công quốc gia (sử dụng chữ ký số cá nhân)
– Bước 3: Chờ kết quả xử lý
Trong vòng 03 ngày làm việc, cơ quan đăng ký kinh doanh sẽ:
- Cấp Giấy chứng nhận đăng ký hộ kinh doanh nếu hồ sơ hợp lệ
- Thông báo bằng văn bản nếu hồ sơ cần sửa đổi, bổ sung
Nhằm đồng hành cùng các cá nhân và tổ chức trên con đường khởi nghiệp, MISA ASP giới thiệu đến cộng đồng khởi sự kinh doanh ấn phẩm đặc biệt: Ebook “Cẩm nang Hướng dẫn thành lập Doanh nghiệp”. Tài liệu được biên soạn kỹ lưỡng, tổng hợp những thông tin cốt lõi và thiết thực nhất liên quan đến quy trình đăng ký và bước đầu vận hành doanh nghiệp.
Cuốn ebook không chỉ hệ thống hóa các thủ tục một cách mạch lạc, dễ hiểu cho người mới bắt đầu mà còn chia sẻ những kinh nghiệm thực tiễn giúp bạn tự tin triển khai, giảm thiểu sai sót và nhanh chóng thích nghi với môi trường kinh doanh chuyên nghiệp.
5. Một số thắc mắc thường gặp liên quan đến hộ kinh doanh cá thể
Hộ kinh doanh cá thể có phải là doanh nghiệp không?
Không. Hộ kinh doanh không được coi là doanh nghiệp theo Luật Doanh nghiệp 2020. Họ không có tư cách pháp nhân, không có con dấu riêng và hoạt động dựa trên đăng ký tại UBND cấp huyện, không phải Sở Kế hoạch và Đầu tư như doanh nghiệp.
Một cá nhân có thể đăng ký nhiều hộ kinh doanh không?
Không được. Theo quy định, một cá nhân hoặc một nhóm người chỉ được phép thành lập và đứng tên duy nhất một hộ kinh doanh trên toàn quốc nhằm kiểm soát quy mô và tránh gian lận trong quản lý thuế và lao động.
Hộ kinh doanh có được xuất hóa đơn không?
Có. Hộ kinh doanh vẫn có thể đăng ký sử dụng hóa đơn điện tử nếu đáp ứng yêu cầu về kê khai thuế và đăng ký với cơ quan thuế quản lý. Tuy nhiên, việc sử dụng hóa đơn phải phù hợp với quy mô, ngành nghề kinh doanh và tuân thủ theo pháp luật hiện hành.
Hộ kinh doanh có thể chuyển đổi thành doanh nghiệp không?
Có thể. Khi có nhu cầu mở rộng quy mô, tăng số lượng lao động hoặc phát triển hình thức kinh doanh chuyên nghiệp hơn, hộ kinh doanh hoàn toàn có thể làm thủ tục chuyển đổi thành doanh nghiệp.
Hộ kinh doanh có phải đóng bảo hiểm xã hội cho lao động không?
Có. Nếu thuê lao động theo hợp đồng từ đủ 1 tháng trở lên, hộ kinh doanh phải đăng ký mã đơn vị sử dụng lao động và đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc cho người lao động theo Luật Bảo hiểm xã hội hiện hành.
Tạm kết:
Hiểu đúng về hộ kinh doanh cá thể không chỉ giúp cá nhân lựa chọn hướng đi phù hợp mà còn tránh được nhiều rủi ro pháp lý trong quá trình hoạt động. Hy vọng những thông tin mà chúng tôi vừa cung cấp qua bài viết sẽ đem lại nhiều giá trị hữu ích cho bạn đọc.
