0 lượt xem
Doanh nghiệp vừa và nhỏ (DNVVN) đóng vai trò thiết yếu trong hệ sinh thái kinh tế. Ngoài việc không chỉ bởi số lượng áp đảo, các DNVVN còn có khả năng thích ứng nhanh và đóng góp đáng kể vào GDP, việc làm cũng như đổi mới sáng tạo. Trong thời kỳ đổi mới cùng nhiều chính sách hỗ trợ, có rất nhiều hộ kinh doanh đang trong tiến trình tìm hiểu doanh nghiệp vừa và nhỏ là gì cũng như quá trình chuyển đổi nhằm thích nghi với nền kinh tế hiện nay.
1. Doanh nghiệp vừa và nhỏ là gì? Tiêu chí xác định ra sao?
Doanh nghiệp vừa và nhỏ (DNVVN) là nhóm doanh nghiệp chiếm đa số trong cơ cấu kinh tế Việt Nam và đóng vai trò quan trọng trong tăng trưởng, tạo việc làm cũng như phát triển cộng đồng doanh nghiệp. Tuy nhiên, không phải tổ chức nào cũng đủ điều kiện được xếp vào nhóm này. Theo quy định pháp luật hiện hành, cụ thể là Điều 5 Nghị định 80/2021/NĐ-CP, việc xác định một doanh nghiệp có thuộc DNVVN hay không được căn cứ vào 2 nhóm tiêu chí chính:
- Số lao động tham gia bảo hiểm xã hội bình quân năm
- Một trong hai yếu tố là Tổng doanh thu năm hoặc Tổng nguồn vốn năm
Tiêu chí phân loại cụ thể theo từng loại hình doanh nghiệp và lĩnh vực hoạt động như sau:
| Loại hình doanh nghiệp | Lĩnh vực hoạt động | Số lao động BHXH bình quân năm | Doanh thu năm | Tổng nguồn vốn năm |
| Doanh nghiệp siêu nhỏ | Nông nghiệp, lâm nghiệp, thủy sản; Công nghiệp, xây dựng | Không quá 10 người | Không quá 3 tỷ đồng | Không quá 3 tỷ đồng |
| Thương mại, dịch vụ | Không quá 10 người | Không quá 10 tỷ đồng | Không quá 3 tỷ đồng | |
| Doanh nghiệp nhỏ | Nông nghiệp, lâm nghiệp, thủy sản; Công nghiệp, xây dựng | Không quá 100 người | Không quá 50 tỷ đồng | Không quá 20 tỷ đồng |
| Thương mại, dịch vụ | Không quá 50 người | Không quá 100 tỷ đồng | Không quá 50 tỷ đồng | |
| Doanh nghiệp vừa | Nông nghiệp, lâm nghiệp, thủy sản; Công nghiệp, xây dựng | Không quá 200 người | Không quá 200 tỷ đồng | Không quá 100 tỷ đồng |
| Thương mại, dịch vụ | Không quá 100 người | Không quá 300 tỷ đồng | Không quá 100 tỷ đồng |
2. Đặc điểm và vai trò của Doanh nghiệp vừa và nhỏ
2.1. Đặc điểm của doanh nghiệp vừa và nhỏ
Các doanh nghiệp vừa và nhỏ (DNVVN) mang những đặc trưng nổi bật về quy mô tổ chức, cơ cấu vận hành và khả năng thích ứng thị trường. Cụ thể:
- Nguồn lực hạn chế: DNVVN thường hoạt động với quy mô vốn và số lượng lao động ở mức vừa phải. Điều này khiến việc tiếp cận các nguồn vốn đầu tư lớn, cũng như khả năng mở rộng sản xuất, còn nhiều hạn chế so với các doanh nghiệp lớn.
- Áp lực cạnh tranh cao: Do tiềm lực tài chính và thương hiệu còn yếu, DNVVN phải đối mặt với sự cạnh tranh gay gắt từ các tập đoàn và doanh nghiệp lớn trong cùng lĩnh vực. Việc chiếm lĩnh thị phần thường gặp khó khăn nếu không có chiến lược linh hoạt và sự khác biệt trong sản phẩm/dịch vụ.
- Hoạt động đa ngành: DNVVN hiện diện trên hầu hết các lĩnh vực kinh tế như công nghiệp, nông nghiệp, xây dựng, thương mại và dịch vụ. Sự phân bố rộng khắp này góp phần tạo nên sự năng động cho nền kinh tế quốc dân.
- Tính thích nghi cao: Nhờ cấu trúc gọn nhẹ và ít tầng nấc quản lý, DNVVN dễ dàng chuyển hướng chiến lược, thay đổi ngành nghề hoặc cải tiến mô hình kinh doanh để phù hợp với biến động của thị trường. Khả năng theo sát xu hướng và phản ứng nhanh với nhu cầu người tiêu dùng là lợi thế rõ nét của nhóm doanh nghiệp này.
> ĐỌC THÊM: 06 chính sách ưu đãi cho doanh nghiệp nhỏ và vừa theo Nghị quyết 198/2025/QH15
>> ĐỌC THÊM: Phân biệt giấy phép kinh doanh và giấy đăng ký doanh nghiệp
2.2. Vai trò của doanh nghiệp vừa và nhỏ trong nền kinh tế
Với tỷ trọng lên tới khoảng 98% tổng số doanh nghiệp tại Việt Nam, DNVVN là lực lượng trung tâm góp phần duy trì sự ổn định và phát triển bền vững cho nền kinh tế. Vai trò của khối doanh nghiệp này thể hiện qua các khía cạnh sau:
- Đóng góp lớn vào tăng trưởng kinh tế và giải quyết việc làm: DNVVN tạo ra hàng triệu việc làm cho người lao động, đặc biệt tại khu vực ngoài quốc doanh, từ đó góp phần giảm nghèo, nâng cao thu nhập và cải thiện chất lượng sống.
- Bổ trợ và cân bằng thị trường: Nhờ sự hiện diện ở nhiều phân khúc và thị trường ngách – những khu vực ít được doanh nghiệp lớn đầu tư khai thác – DNVVN giúp lấp đầy khoảng trống cung ứng hàng hóa, dịch vụ. Ngoài ra, họ còn đóng vai trò đối tác phụ trợ trong chuỗi cung ứng sản xuất.
- Thúc đẩy đổi mới sáng tạo và chuyển dịch cơ cấu: Sự năng động, linh hoạt và tư duy cải tiến liên tục giúp DNVVN tạo ra sức ép cạnh tranh tích cực, qua đó thúc đẩy các mô hình kinh doanh mới, công nghệ mới và góp phần chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng hiện đại.
- Phát triển kinh tế địa phương: Không bị giới hạn trong các khu đô thị lớn, DNVVN còn hiện diện ở nhiều địa phương, từ vùng nông thôn đến miền núi. Nhờ đó, họ góp phần lan tỏa kinh tế vùng, tạo việc làm tại chỗ và hạn chế tình trạng di cư lao động về đô thị.
3. Từ hộ kinh doanh chuyển đổi sang doanh nghiệp vừa và nhỏ cần những thủ tục gì?
Theo quy định tại Điều 27 Nghị định 01/2021/NĐ-CP, hộ kinh doanh được phép chuyển đổi sang các loại hình doanh nghiệp, bao gồm: doanh nghiệp tư nhân, công ty TNHH, công ty cổ phần và công ty hợp danh. Việc chuyển đổi này không chỉ hợp pháp mà còn được Nhà nước khuyến khích, tạo điều kiện thuận lợi trong quá trình đăng ký doanh nghiệp.
Hồ sơ cần chuẩn bị khi chuyển đổi hộ kinh doanh
Trước khi tiến hành chuyển đổi, hộ kinh doanh cần chuẩn bị một số hồ sơ bắt buộc sau:
– Hồ sơ chung cho tất cả trường hợp:
- Bản chính Giấy chứng nhận đăng ký hộ kinh doanh
- Bản sao Giấy chứng nhận đăng ký thuế
– Tùy theo loại hình doanh nghiệp dự kiến chuyển đổi, cần bổ sung thêm:
| Loại hình doanh nghiệp | Hồ sơ bổ sung |
| Doanh nghiệp tư nhân | – Giấy đề nghị đăng ký doanh nghiệp
– Bản sao giấy tờ pháp lý của cá nhân (chủ doanh nghiệp) |
| Công ty hợp danh | – Giấy đề nghị đăng ký doanh nghiệp
– Điều lệ công ty – Danh sách thành viên – Bản sao giấy tờ pháp lý của thành viên cá nhân và tổ chức – Giấy tờ pháp lý của người đại diện theo ủy quyền (nếu có), kèm văn bản cử người đại diện – Trường hợp có thành viên là tổ chức nước ngoài: các giấy tờ phải được hợp pháp hóa lãnh sự |
| Công ty TNHH (MTV hoặc 2 thành viên trở lên) | – Giấy đề nghị đăng ký doanh nghiệp
– Điều lệ công ty – Danh sách thành viên (nếu là công ty TNHH 2 thành viên trở lên) – Bản sao giấy tờ pháp lý của người đại diện theo pháp luật – Giấy tờ pháp lý của chủ sở hữu (cá nhân hoặc tổ chức) – Nếu chủ sở hữu là tổ chức nước ngoài: các giấy tờ phải hợp pháp hóa lãnh sự |
| Công ty cổ phần | – Giấy đề nghị đăng ký doanh nghiệp
– Điều lệ công ty – Danh sách cổ đông sáng lập và cổ đông là nhà đầu tư nước ngoài – Bản sao giấy tờ pháp lý của người đại diện theo pháp luật – Giấy tờ pháp lý của cổ đông cá nhân và tổ chức – Nếu cổ đông là tổ chức nước ngoài: giấy tờ phải hợp pháp hóa lãnh sự – Văn bản cử người đại diện theo ủy quyền (nếu có) |
4. Những lưu ý đối với hộ kinh doanh có định hướng chuyển sang doanh nghiệp vừa và nhỏ
Việc chuyển đổi từ hộ kinh doanh sang doanh nghiệp không đơn thuần là thủ tục pháp lý, mà còn là bước ngoặt chiến lược trong hành trình phát triển. Dưới đây là một số điểm mà hộ kinh doanh cần cân nhắc kỹ trước khi tiến hành chuyển đổi:
– Xác định rõ mục tiêu và định hướng phát triển: Trước khi chuyển đổi, hộ kinh doanh cần làm rõ lý do chuyển đổi: Mở rộng quy mô, nâng cao tính pháp lý, tiếp cận vốn vay hoặc đối tác chiến lược,… Việc xác định rõ mục tiêu giúp lựa chọn mô hình doanh nghiệp phù hợp và xây dựng kế hoạch kinh doanh trung – dài hạn thực tế.
– Cân nhắc về loại hình doanh nghiệp: Không phải loại hình doanh nghiệp nào cũng phù hợp với mọi mô hình kinh doanh. Hộ kinh doanh cần lựa chọn giữa công ty TNHH một thành viên, công ty TNHH hai thành viên trở lên, doanh nghiệp tư nhân hoặc công ty cổ phần – tùy theo cơ cấu sở hữu, quy mô vốn và định hướng vận hành. Mỗi loại hình có chế độ pháp lý, trách nhiệm tài chính và nghĩa vụ thuế khác nhau.
– Xem xét kỹ các nghĩa vụ thuế và kế toán: Chuyển sang doanh nghiệp đồng nghĩa với việc phải tuân thủ chế độ kế toán và kê khai thuế đầy đủ theo quy định (hóa đơn điện tử, báo cáo tài chính, quyết toán thuế, v.v.). Đây là sự thay đổi lớn so với mô hình hộ kinh doanh, vốn có chế độ kế toán đơn giản và nghĩa vụ thuế khoán. Do đó, cần chuẩn bị nhân sự hoặc hợp tác với đơn vị kế toán chuyên nghiệp để đảm bảo tuân thủ.
– Quản lý nhân sự và bảo hiểm xã hội: Doanh nghiệp có nghĩa vụ đóng bảo hiểm xã hội cho người lao động. Hộ kinh doanh cần rà soát lại số lượng lao động hiện có, tính toán chi phí phát sinh và sắp xếp lại bộ máy tổ chức để phù hợp với quy định lao động trong doanh nghiệp.
– Tối ưu các chính sách hỗ trợ: Sau khi chuyển đổi, doanh nghiệp nhỏ và vừa có thể tiếp cận nhiều chính sách hỗ trợ từ Nhà nước như: ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp, hỗ trợ tín dụng, đào tạo nguồn nhân lực, chuyển đổi số và khởi nghiệp đổi mới sáng tạo. Việc chủ động tìm hiểu và tận dụng các chính sách này sẽ giúp doanh nghiệp mới thành lập tiết kiệm chi phí và tăng khả năng cạnh tranh.
– Cập nhật hồ sơ pháp lý và thông báo thay đổi: Việc chuyển đổi sang doanh nghiệp cần được thực hiện đồng bộ với việc cập nhật thông tin tại cơ quan thuế, ngân hàng, bảo hiểm xã hội và các đối tác. Điều này nhằm đảm bảo quyền lợi liên quan đến hợp đồng, hóa đơn, tài khoản ngân hàng và các giao dịch thương mại.
MISA ASP trân trọng gửi đến Quý bạn đọc tài liệu Ebook “Cẩm nang hướng dẫn thành lập doanh nghiệp” – một ấn phẩm được biên soạn dành riêng cho những ai đang ấp ủ giấc mơ khởi nghiệp hoặc chuẩn bị bước vào hành trình trở thành chủ doanh nghiệp.
Trong cuốn cẩm nang này, bạn sẽ tìm thấy:
- Các bước thủ tục pháp lý cụ thể;
- Lưu ý quan trọng về thuế – kế toán khi mới thành lập;
- Những hỗ trợ thiết thực dành cho doanh nghiệp khởi nghiệp.
Dù bạn là cá nhân, hộ kinh doanh hay nhóm startup, tài liệu này sẽ là người đồng hành đáng tin cậy trong giai đoạn khởi đầu của doanh nghiệp.
Tạm kết:
Từ câu hỏi tưởng chừng khái quát như “doanh nghiệp vừa và nhỏ là gì?” đến quyết định cụ thể trong hoạt động kinh doanh, khoảng cách không chỉ nằm ở khái niệm mà ở tầm nhìn và định hướng phát triển. Với hành lang pháp lý ngày càng rõ ràng và các chính sách hỗ trợ ngày càng thực chất, việc chuyển đổi từ hộ kinh doanh sang mô hình doanh nghiệp vừa và nhỏ không chỉ giúp hợp thức hóa hoạt động mà còn mở ra cơ hội tiếp cận thị trường, vốn và công nghệ. Hy vọng những thông tin mà chúng tôi vừa cung cấp sẽ đem lại nhiều giá trị hữu ích cho bạn đọc.
