Giấy phép kinh doanh là gì? Phân biết giấy phép kinh doanh và giấy đăng ký doanh nghiệp

Giấy phép kinh doanh được xem là chứng nhận đầu tiên xác lập tư cách hoạt động của một chủ thể trên thị trường. Việc hiểu rõ giấy phép kinh doanh là gì ai cần, và cần trong trường hợp nào – chính là bước đi đầu tiên để bắt đầu một hành trình kinh doanh hợp pháp và vững chắc. Bài viết sau đây sẽ tổng hợp và cung cấp các thông tin chi tiết nhất về loại giấy phép này.

1. Giấy phép kinh doanh là gì?

Giấy phép kinh doanh (GPKD) là văn bản do cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền cấp, cho phép một cá nhân, tổ chức được quyền thực hiện hoạt động kinh doanh trong một lĩnh vực hoặc ngành nghề cụ thể theo quy định của pháp luật.

Tùy vào ngành nghề, loại hình doanh nghiệp và lĩnh vực hoạt động, giấy phép kinh doanh có thể mang tên gọi khác nhau như: Giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp, Giấy phép đủ điều kiện kinh doanh, Giấy chứng nhận đủ điều kiện an toàn vệ sinh thực phẩm,…

– Vai trò của giấy phép kinh doanh:

• Giấy phép kinh doanh đóng vai trò là cơ sở pháp lý đầu tiên chứng minh sự tồn tại hợp pháp của một chủ thể kinh doanh. Đồng thời, đây là điều kiện bắt buộc để doanh nghiệp hoặc hộ kinh doanh được phép hoạt động và tham gia các giao dịch trên thị trường.
• Thông qua giấy phép, nhà nước quản lý chặt chẽ hơn về hoạt động kinh doanh, đảm bảo rằng các tổ chức, cá nhân hoạt động đúng ngành nghề được cấp phép, phù hợp với quy hoạch, tuân thủ pháp luật và bảo vệ quyền lợi của người tiêu dùng.

– Tầm quan trọng trong hoạt động doanh nghiệp của GPKD:

• Tạo điều kiện tham gia thị trường hợp pháp: Có giấy phép đồng nghĩa với việc doanh nghiệp được công nhận tư cách pháp nhân (hoặc pháp lý), đủ điều kiện ký kết hợp đồng,…
• Xây dựng uy tín và lòng tin: Khách hàng, đối tác, cơ quan chức năng sẽ có niềm tin hơn vào một đơn vị hoạt động minh bạch, rõ ràng và đúng pháp luật.
• Hạn chế rủi ro pháp lý: Hoạt động kinh doanh không có giấy phép hoặc sai loại giấy phép có thể bị xử phạt hành chính, đình chỉ hoạt động, hoặc thậm chí truy cứu trách nhiệm hình sự nếu gây hậu quả nghiêm trọng.

2. Các loại giấy phép kinh doanh phổ biến

Trong hệ thống pháp luật Việt Nam, giấy phép kinh doanh không tồn tại dưới một hình thức duy nhất, mà bao gồm nhiều loại khác nhau, tùy thuộc vào loại hình tổ chức, ngành nghề kinh doanh và mức độ quản lý chuyên ngành. Dưới đây là các loại giấy phép phổ biến doanh nghiệp và hộ kinh doanh thường phải có:

– Giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp (GCN ĐKDN):

• Là văn bản do Phòng Đăng ký kinh doanh thuộc Sở Kế hoạch và Đầu tư cấp, xác nhận việc doanh nghiệp đã đăng ký thành lập và đủ điều kiện hoạt động theo Luật Doanh nghiệp 2020.
• Thuộc loại giấy phép nền tảng và bắt buộc đối với hầu hết các loại hình doanh nghiệp như: Công ty TNHH, công ty cổ phần, doanh nghiệp tư nhân,…

– Giấy phép đăng ký hộ kinh doanh: Được cấp cho cá nhân, nhóm cá nhân hoặc hộ gia đình muốn kinh doanh quy mô nhỏ không thành lập doanh nghiệp. Cấp bởi cơ quan đăng ký kinh doanh cấp huyện theo Nghị định 01/2021/NĐ-CP. Loại giấy này phù hợp với các ngành nghề như bán lẻ, ăn uống, sản xuất nhỏ lẻ…

– Giấy phép kinh doanh có điều kiện: Áp dụng cho các ngành nghề thuộc danh mục kinh doanh có điều kiện được quy định tại Luật Đầu tư 2020.

– Giấy phép con chuyên ngành: Là loại giấy tờ được cấp bởi cơ quan chuyên ngành quản lý lĩnh vực đặc thù, yêu cầu doanh nghiệp phải đáp ứng các tiêu chuẩn kỹ thuật, năng lực chuyên môn hoặc tài chính.

– Các loại giấy phép bổ sung khác:

Tùy theo đặc thù ngành nghề và quy mô hoạt động, doanh nghiệp có thể phải xin thêm các giấy tờ sau:

• Giấy chứng nhận đủ điều kiện môi trường
• Giấy phép sử dụng thiết bị đặc biệt (thiết bị y tế, máy móc công nghiệp)
• Giấy phép bán lẻ rượu, thuốc lá, hóa chất,…

3. Phân biệt giấy phép kinh doanh và giấy đăng ký doanh nghiệp

	Giấy phép kinh doanh	Giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp (GCN ĐKDN)
Khái niệm	Văn bản pháp lý cho phép tổ chức/cá nhân hoạt động trong ngành nghề kinh doanh có điều kiện.	Văn bản xác nhận doanh nghiệp đã đăng ký thành lập và được pháp luật công nhận tư cách pháp lý.
Cơ sở pháp lý	Luật Đầu tư 2020, các luật chuyên ngành (y tế, giáo dục, an ninh, PCCC, logistics,…)	Luật Doanh nghiệp 2020, Nghị định 01/2021/NĐ-CP
Cơ quan cấp	Cơ quan chuyên ngành có thẩm quyền (Sở Y tế, Công an, Bộ Công thương, Sở Du lịch…).	Phòng Đăng ký kinh doanh thuộc Sở Kế hoạch và Đầu tư tỉnh/thành phố.
Đối tượng áp dụng	Doanh nghiệp, hộ kinh doanh hoạt động trong ngành nghề có điều kiện theo quy định của pháp luật.	Mọi tổ chức, cá nhân muốn thành lập doanh nghiệp tại Việt Nam.
Tính bắt buộc	Bắt buộc nếu hoạt động ngành nghề có điều kiện.	Bắt buộc trong mọi trường hợp thành lập doanh nghiệp.
Thời điểm xin cấp	Sau khi được cấp GCN ĐKDN (hoặc đăng ký hộ kinh doanh), trước khi chính thức hoạt động ngành nghề đó.	Là thủ tục đầu tiên khi bắt đầu thành lập doanh nghiệp.
Điều kiện được cấp	Phải đáp ứng các yêu cầu cụ thể của ngành nghề: Nhân sự chuyên môn, cơ sở vật chất, tài chính, an toàn, PCCC,…	Cung cấp đầy đủ thông tin đăng ký: tên, địa chỉ, vốn, người đại diện, ngành nghề… hợp lệ theo quy định.
Thời hạn	Có thể có thời hạn (1 năm, 3 năm hoặc không thời hạn tùy loại giấy phép và ngành nghề).	Không có thời hạn; có giá trị cho đến khi doanh nghiệp chấm dứt hoạt động hợp pháp.
Giá trị pháp lý	Là điều kiện pháp lý bắt buộc để hoạt động ngành nghề có điều kiện.	Là bằng chứng xác nhận doanh nghiệp được thành lập và có tư cách pháp lý.
Ví dụ	Giấy phép bán lẻ rượu, Giấy phép hoạt động phòng khám tư nhân, Giấy chứng nhận đủ điều kiện ATTP,…	Giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp của Công ty TNHH A, ghi rõ mã số doanh nghiệp, ngành nghề đăng ký,…

4. Điều kiện để được cấp giấy phép kinh doanh

Để được cấp giấy phép kinh doanh – đặc biệt là với các ngành nghề kinh doanh có điều kiện – tổ chức hoặc cá nhân phải đáp ứng đầy đủ các tiêu chí theo quy định của pháp luật chuyên ngành. Các điều kiện này có thể khác nhau tùy thuộc vào lĩnh vực, quy mô hoạt động và địa bàn kinh doanh. Nhìn chung, các nhóm điều kiện phổ biến bao gồm:

– Điều kiện về ngành nghề kinh doanh

• Ngành nghề đăng ký phải không thuộc danh mục ngành cấm đầu tư kinh doanh (theo Luật Đầu tư 2020, Điều 6).
• Nếu thuộc danh mục ngành nghề kinh doanh có điều kiện (Phụ lục IV, Luật Đầu tư), phải có đủ giấy tờ chứng minh đáp ứng các điều kiện tương ứng trước khi xin cấp phép.

– Điều kiện về chủ thể

• Cá nhân, tổ chức phải có năng lực hành vi dân sự đầy đủ, không thuộc đối tượng bị cấm thành lập hoặc quản lý doanh nghiệp.
• Trong một số ngành nghề đặc thù (dược phẩm, y tế, luật, kiểm toán…), người đứng đầu hoặc người chịu trách nhiệm chuyên môn cần có chứng chỉ hành nghề hoặc bằng cấp chuyên môn theo quy định.

– Điều kiện về cơ sở vật chất, kỹ thuật

• Địa điểm kinh doanh phải đáp ứng tiêu chuẩn tối thiểu theo quy định của ngành (Diện tích, môi trường, vệ sinh, phòng cháy chữa cháy,…)
• Trang thiết bị, dây chuyền sản xuất, kho bãi, máy móc phải đảm bảo an toàn và phù hợp với loại hình dịch vụ cung cấp.

– Điều kiện về vốn

• Một số ngành nghề yêu cầu phải chứng minh năng lực tài chính hoặc vốn pháp định (ví dụ: kinh doanh bất động sản, ngân hàng, bảo hiểm, chứng khoán…).
• Vốn có thể được xác minh qua số dư tài khoản ngân hàng, hợp đồng góp vốn, xác nhận vốn điều lệ…

– Điều kiện về hồ sơ pháp lý

• Doanh nghiệp hoặc hộ kinh doanh phải có Giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp hoặc đăng ký hộ kinh doanh hợp lệ.
• Hồ sơ xin cấp giấy phép kinh doanh phải đầy đủ, chính xác, đúng biểu mẫu và phù hợp với yêu cầu của cơ quan có thẩm quyền cấp phép.

– Điều kiện khác theo đặc thù ngành

• Một số lĩnh vực yêu cầu báo cáo đánh giá tác động môi trường (kinh doanh sản xuất, xây dựng, hóa chất…).
• Có ngành nghề phải có phương án kinh doanh khả thi, hợp đồng nguyên tắc, hoặc cam kết trách nhiệm với bên thứ ba.

> ĐỌC THÊM: Các quy định hiện hành đối với hộ kinh doanh cá thể
>> ĐỌC THÊM: Các phương pháp tính thuế hộ kinh doanh trong năm 2025

5. Hồ sơ xin cấp giấy phép kinh doanh tham khảo

Tùy theo ngành nghề hoạt động và yêu cầu pháp lý cụ thể, bộ hồ sơ đề nghị cấp giấy phép kinh doanh có thể thay đổi linh hoạt. Tuy nhiên, một bộ hồ sơ cơ bản thường bao gồm các thành phần sau:

• Đơn đề nghị cấp giấy phép: Soạn theo mẫu quy định, nêu rõ ngành nghề, phạm vi hoạt động và cam kết tuân thủ quy định pháp luật.
• Giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp (hoặc đăng ký hộ kinh doanh): Bản sao có chứng thực còn hiệu lực.
• Điều lệ công ty: Áp dụng với doanh nghiệp, thể hiện cơ cấu tổ chức, ngành nghề đăng ký và nội dung hoạt động.
• Phương án kinh doanh: Trình bày kế hoạch triển khai hoạt động, nhân sự, tài chính, thị trường mục tiêu…
• Giấy tờ tùy thân hợp lệ: Bản sao CMND/CCCD hoặc hộ chiếu của người đại diện theo pháp luật, thành viên góp vốn, cổ đông sáng lập.
• Tài liệu chứng minh năng lực chuyên môn: Bằng cấp, chứng chỉ, hồ sơ kinh nghiệm đối với các ngành nghề có yêu cầu nghiệp vụ (như y tế, giáo dục, kiểm toán…).
• Các văn bản chuyên ngành kèm theo: Tùy từng lĩnh vực, có thể bao gồm giấy phép môi trường, giấy xác nhận PCCC, giấy chứng nhận an toàn thực phẩm, hợp đồng thuê địa điểm,…

Lưu ý: Đây là cấu trúc hồ sơ mang tính tham khảo, không áp dụng cứng nhắc cho tất cả trường hợp. Thực tế, mỗi ngành nghề kinh doanh có điều kiện sẽ có hướng dẫn và yêu cầu riêng về loại giấy tờ, hình thức trình bày và cơ quan tiếp nhận hồ sơ. Ngoài ra, đối với các lĩnh vực đặc thù hoặc doanh nghiệp có quy mô lớn, cơ quan cấp phép có thể yêu cầu bổ sung thêm một số giấy tờ pháp lý hoặc giấy phép con liên quan.

Combo MISA ASP STARTUP BOOST là bộ giải pháp số hóa toàn diện, thiết kế dành riêng cho các doanh nghiệp mới thành lập và hộ kinh doanh đang chuyển đổi lên doanh nghiệp. Gói dịch vụ tích hợp các chức năng quan trọng như kế toán, thuế, bảo hiểm xã hội và hóa đơn điện tử – tất cả trên một nền tảng duy nhất, giúp chủ doanh nghiệp dễ dàng quản lý ngay từ ngày đầu khởi nghiệp.

Giải pháp này không chỉ tối ưu hóa quy trình vận hành và tuân thủ pháp luật, mà còn giúp giảm thiểu sai sót trong giai đoạn ban đầu – nơi mọi quyết định đều ảnh hưởng lâu dài. Anh/chị có thể đăng ký sớm để nhận ngay các ưu đãi đặc biệt theo chương trình hiện hành, đồng thời được đội ngũ chuyên môn đồng hành hỗ trợ trực tiếp trong suốt quá trình triển khai, ngay tại liên kết dưới đây:

Tạm kết: 

Với việc hệ sinh thái doanh nghiệp ngày càng được hoàn thiện và siết chặt về quản lý, giấy phép kinh doanh là yêu cầu bắt buộc. Đầu tư nghiêm túc cho bước đi pháp lý đầu tiên chính là cách thể hiện trách nhiệm với chính doanh nghiệp mình và với thị trường. Hy vọng những thông tin mà chúng tôi cung cấp sẽ đem lại nhiều giá trị hữu ích cho bạn đọc.